De Spaanse economie zit met enkele grote, structurele problemen. De Spaanse
regering kondigde op 13 mei forse bezuinigingen aan op de overheidsuitgaven,
maar dat is volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) onvoldoende om
het tij te keren in het land.

De arbeidsmarkt zit muurvast, stelt de organisatie, doordat het land een
rigide ontslagbescherming kent voor werknemers, vooral die in de publieke
sector. Dat betekent dat er weinig doorstroming is en vooral jongere
werkzoekenden moeilijk aan een baan kunnen komen. Vanwege de
ontslagbescherming, die het wegsturen van lang zittend personeel duur maakt,
worden jongeren en mensen met tijdelijke contracten sneller ontslagen bij
bedrijven.

Tegelijkertijd moet de socialistische regering van premier Zapatero
onmiddellijk de pensioenleeftijd verhogen naar 67 jaar, vindt het IMF. De
regering zegt dat idee al in overweging te hebben genomen, maar is huiverig
om de verhoging daadwerkelijk door te voeren omdat een grote meerderheid van
de Spanjaarden tegen is. Het IMF vindt dat Spanje niet meer mag talmen; de
maatregel dient zo snel mogelijk genomen te worden om de overheidsfinanciën
te ontlasten.

Drastisch bezuinigen
Spanje probeert het begrotingstekort terug te dringen door de salarissen voor
ambtenaren te verlagen en de uitgaven tot 2013 te bevriezen. Het IMF prijst
die stappen maar stelt dat er meer moet gebeuren om de Spaanse economie
structureel te verbeteren.

Spaanse producten moeten goedkoper gemaakt worden door de arbeidskosten te
verlagen. Dat is belangrijk om de export aan te jagen omdat de binnenlandse
vraag de komende jaren veel lager zal uitkomen. De werkloosheid is hoog,
waardoor mensen weinig geld hebben om uit te geven, en door de
overheidsbezuinigingen hebben werknemers in de grote publieke sector straks
ook minder te spenderen.

Met een vertragende economische groei, die door het IMF voor 2011 geschat
wordt op 0,9 procent, komt er minder geld binnen via de fiscus om de lopende
rekeningen - zoals die van de werkloosheidsuitkeringen - te betalen.

De economie moet diversifiëren en minder afhankelijk worden van de
huizenmarkt. Die sector zorgde de laatste 15 jaar voor grote groei in
Spanje, maar bleek een zeepbel toen de kredietcrisis losbarstte. De bel
spatte uiteen en de werkloosheid in Spanje beloopt inmiddels de 20 procent.
In sommige gebieden in het zuiden van het land is die zelfs 25 procent. De
jeugdwerkloosheid is inmiddels 40 procent.

Risico's bankensector toegenomen
Het IMF doet ook uitspraken over de tot nu toe veilig geachte Spaanse
bankensector. Die kwam de kredietcrisis en de daaropvolgende recessie goed
door, maar de gevolgen van het instorten van de huizenmarkt halen de banken
nu in. In het weekend van 22 mei moest de bank CajaSur gered worden na grote
verliezen door de hypotheekportefeuille. Vier andere kleine spaarbanken zijn
inmiddels fusiebesprekingen begonnen.

Dat is precies wat het IMF wil: sterkere banken door consolidatie, oftewel
fusies en overnames. Spanje kent een lappendeken aan kleinere spaarbanken,
die tijdens de huizenmarkt-bubbel grote verplichtingen aangingen en nu
dreigen te verzuipen. Ook moeten banken versneld geprivatiseerd worden en
via bijvoorbeeld beursnoteringen en aandelenuitgiftes kapitaal ophalen om de
geldbuffers te versterken.

Het harde IMF-rapport van maandagavond 24 mei deed beleggers op de
internationale aandelenbeurzen schrikken. Eerder deze maand nog kelderden
beurzen en schoten risicopremies op Spaanse staatsobligaties door het dak
uit angst dat Spanje niet meer aan zijn betalingsverplichtingen zou kunnen
voldoen. Beurzen in Europa en elders daalden toen met hele procenten.

Druk neemt toe
De druk op de Spaanse regering wordt met het IMF-rapport verder opgevoerd. De
vraag is of premier Zapatero toe zal geven. Doet hij dat niet en weigert hij
sommige aanbevolen maatregelen uit te voeren, dan kan dat het signaal zijn
voor financiële partijen om het vertrouwen in niet alleen Spanje, maar ook
in Portugal en Griekenland helemaal op te geven.

Eén ding is in ieder geval zeker: als Spanje tegen de wens van het IMF ingaat
komt het hele, op 9 mei afgesproken hulpprogramma van de eurozone en het IMF
ter waarde van 750 miljard euro op de helling te staan.

Lees ook:

Forse
bezuinigingen Portugal en Spanje

Analyse
Kaj Leers: Waarom Spanje niet om mag vallen

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl